Ook kinderen met een (communicatieve of auditieve) beperking kunnen meerdere talen leren. Toch krijgen ouders nog tegengestelde adviezen. Met haar boek hoopt Mirjam Blumenthal de negatieve houding tegenover meertaligheid weg te nemen. “Een kind mag trots zijn op de talen die het kent.”

Volgens Mirjam Blumenthal kunnen ook kinderen die een stoornis hebben als slechthorendheid of doofheid, autisme, ADHD of dyslexie zonder problemen twee of meer talen tegelijk leren. Maar net als bij kinderen die zich normaal ontwikkelen, zijn er kinderen die het beter doen én kinderen die het minder goed doen. “Mensen met een beperking kunnen opgroeien met meerdere talen, maar dan op hún niveau en afhankelijk van de beperking.”

GEEN BEWIJS
Bewijs dat een meertalige opvoeding voor deze kinderen schadelijk zou zijn, is er voorlopig niet. Dat er toch nog veel foute adviezen worden gegeven aan ouders komt doordat het wetenschappelijk onderzoek geen eenduidige antwoorden heeft opgeleverd. Blumenthal: “Als het gaat om kinderen met een auditieve of communicatieve beperking is er zoveel variatie. Enerzijds wat betreft de beperking zelf, anderzijds wat betreft de taalomgeving van die kinderen.”

GEEN EENDUIDIGE ANTWOORDEN
“Als je het bijvoorbeeld over autisme hebt, dan is er heel veel variatie in kenmerken van kinderen. Hetzelfde geldt voor een taalstoornis. Misschien dat op den duur bekend wordt dat het voor bepaalde subcategorieën van taalstoornissen moeilijk is om zich meertalig te ontwikkelen. Maar dan heb je ook nog de omgeving die een positieve invloed uit kan oefenen. Je zult in de wetenschap dus nooit een uitspraak krijgen als: bij kinderen met stoornissen die meertalig opgroeien zit het zo en zo.”

SUCCESVERHALEN
Er zijn succesverhalen, maar ook zijn er gevallen bekend van autistische kinderen die niet goed reageerden op een nieuwe taal. "Een voorbeeld is een Engelstalig gezin dat van Amerika naar Nederland verhuist. Het autistische kind past zich aan de Nederlandse omgeving aan, maar de moeder blijft Engels praten. Dat kind accepteert dat niet. Het omgekeerde gebeurde ook. Een kind in een Engels-Nederlandstalig gezin krijgt de diagnose autisme. De ouders besluiten daarom een taal minder te spreken, wat een heftige reactie oproept. Autistische kinderen hebben moeite met wijzigingen in de bestaande situatie. Er zijn zeker ook autistische kinderen die moeiteloos meertalig opgroeien."

STILLE PERIODE
Veel kinderen die meertalig opgroeien, maken een zogenaamde stille periode door. Dat houdt in dat ze gedurende een periode weinig tot niets zeggen in een taal. In deze periode staat hun taalontwikkeling niet stil: de kinderen luisteren en pikken veel op, maar voelen zich nog onzeker om zelf te praten. De stille periode gaat altijd vanzelf weer over. “Maar”, benadrukt Blumenthal, “zelfs als voor een individu bewezen zou zijn dat een eentalige situatie beter zou zijn, dan nog is dat niet altijd haalbaar. Voor sommige kinderen is de situatie gewoon meertalig. Als voorbeeld noemt de onderzoekster migrantengezinnen.”

IN SAMENSPRAAK
Blumenthal vindt het belangrijk dat therapeuten en logopedisten een advies ontwikkelen in samenspraak met de ouders. En dat er een eind komt aan de negatieve beeldvorming rondom meertaligheid. Volgens de onderzoekster komt dat door een gebrek aan kennis: “Een aantal jaar geleden werd onderzoek gedaan hoe leerkrachten denken over meertaligheid. Daaruit bleek dat ze allerlei termen, zoals stille periode, niet kenden. Zowel vanuit het onderwijs als vanuit medische hoek ontbreekt bij een belangrijk deel van de professionals bepaalde kennis. Bij logopedisten wat minder, maar ook daar gaat het wel eens fout.”

MEERTALIGE ONTWIKKELING
Mirjam Blumenthal is onderzoeker bij de Koninklijke Kentalis en is gespecialiseerd in diagnostiek, zorg en onderwijs voor mensen met beperkingen in horen of communiceren. Zij schreef het boek Meertalige ontwikkeling. Adviezen voor een meertalige opvoeding bij een auditief/communicatieve beperking. Er is ook een dvd: Meertaligheid. Niet fout, maar feit. Op deze DVD is te zien hoe de communicatie in meertalige gezinnen met een kind met een auditieve en/of communicatieve beperking verloopt. Hoe ouders dit ervaren en hoe professionals in de praktijk daarmee omgaan.

Lees hier het hele artikel